Алматы қаласының рекреациялық аумақтарының ағаш-бұта өсімдіктерін биогеографиялық талдау | Статья в журнале «Молодой ученый»

Отправьте статью сегодня! Журнал выйдет 6 апреля, печатный экземпляр отправим 10 апреля.

Опубликовать статью в журнале

Автор:

Научный руководитель:

Рубрика: Молодой ученый Қазақстан

Опубликовано в Молодой учёный №15 (305) апрель 2020 г.

Дата публикации: 06.04.2020

Статья просмотрена: 94 раза

Библиографическое описание:

Пардабай, Багдат Елибайулы. Алматы қаласының рекреациялық аумақтарының ағаш-бұта өсімдіктерін биогеографиялық талдау / Багдат Елибайулы Пардабай. — Текст : непосредственный // Молодой ученый. — 2020. — № 15 (305). — С. 424-430. — URL: https://moluch.ru/archive/305/68642/ (дата обращения: 29.03.2024).



Мақалада Алматы қаласының 3 шипажайы бойынша ағаш-бұта өсімдіктерінің биоалуантүрлілігіне, географиялық шығу тегіне талдау жасалынады. Зерттеу нәтижесінде Алматы қаласының үш шипажайы («Көктем», «Қазақстан», «Ақ қайын») 25 отбасына және 53 түрге жататын ағаш-бұта өсімдіктерінің 93 түрін анықталған. Олардың ішінде ағаш өсімдіктерінің 56 түрі бар, олар 30 түрге және 16 тұқымдастарға жатады. Бұталар 26 түрге және 15 отбасына жататын 37 түр бар. Алматы қаласындағы зерттелген 3 шипажайында өсетін ағаш-бұта өсімдіктері біздің зерттеуіміз бойынша келесідей тұқымдастарға жататыны анықталды: Rosaceae (26; 28,0 %), Pinaceae (9; 9,6 %), Aceraceae (7; 7,5 %), Cupressaceae (6; 6,4 %), Oleaceae (6; 6,4 %), Ulmaceae (5; 5,3 %), Fabaceae (5; 5,3 %), Salicaceae (4; 4,3 %) осындай құрамға жататын өсімдіктердің 68 түрі, жалпы өсімдіктердің 71,3 % осы тұқымдастарға жататыны анықталды. 3 санаторийдегі (Көктем, Қазақстан, Ақ қайын) ағаш-бұта флорасының түрлік байлығын талдау кезінде ағаш-бұта өсімдіктері 46 түрге жататыны анықталды: Acer (7; 8,1 %), Populus (4; 3,2 %), Picea (6; 7,0 %), Spiraea (5; 5,8 %), Juniperus (5; 5,8 %), Fraxinus (3; 1,2 %), Pinus (3; 1,2 %), Cerasus (3; 1,2 %). Алматы қаласының Көктем, Қазақстан және Ақ қайың санаторийлерінде өсетін ағаш-бұта түрлерінің географиялық талдауы Көктем, Қазақстан және Ақ қайың санаторийлерінде өсетін қазіргі заманғы ағаш-бұта флорасы басым көпшілігі интродуценттермен ұсынылғанын көрсетті, олардың таралу аймағы Голарктикалық және Палеарктикалық облыстармен шектелген. Солтүстік америкалық, шығыс азиялық, еуропалық, жапониялық, қытайлық, жерорта теңіздік түрлерге жататынын көрсетті.

Түйiн сөздер: биоалуантүрлілік, ағаш-бұта түрлері, Алматы қаласы, санаторийлер мен шипажайлар.

В статье проводится анализ биоразнообразия древесно-кустарниковых растений, географического происхождения по 3-м курортам города Алматы. В результате исследования выявлено 93 вида древесно-кустарниковой растительности из трех санаториев города Алматы («Коктем», «Казахстан», «Ак кайын»), относящихся к 25 семьям и 53 видам. Из них 56 видов древесных растений, которые относятся к 30 видам и 16 породам. Кустарники насчитывают 37 видов, относящихся к 26 видам и 15 семействам. Древесно-кустарниковые растения, произрастающие в 3-х обследованных санаториях г. Алматы, по нашему исследованию относятся к следующим породам: Rosaceae (26; 28,0 %), Pinaceae (9; 9,6 %), Aceraceae (7; 7,5 %), Cupressaceae (6; 6,4 %), Oleaceae (6; 6,4 %), Ulmaceae (5; 5,3 %), Fabaceae (5; 5,3 %), Salicaceae (4; 4,3 %), 68 видов растений, относящихся к такому составу, 71,3 % общей растительности относятся к этим породам. При анализе видовых богатств древесно-кустарниковой флоры в 3 санаториях (Весна, Казахстан, Белая береза) выяснилось, что древесно-кустарниковая растительность насчитывает 46 видов: Acer (7; 8,1 %), Populus (4); 3,2 %), Picea (6; 7,0 %), Spiraea (5; 5,8 %), Juniperus (5; 5,8 %), Fraxinus (3; 1,2 %), Pinus (3; 1,2 %), Cerasus (3; 1,2 %). Географический анализ древесно-кустарниковых пород, произрастающих в санаториях Коктем, Казахстан и Белая береза г. Алматы, показал, что большая часть современной древесно-кустарниковой флоры, произрастающей в санаториях весны, Казахстана и белой березы, представлена интродуцентами, территория распространения которых ограничена Голарктическими и Палеарктическими областями. Он показал, что относится к североамериканским, восточно-азиатским, европейским, японским, китайским, средиземноморским видам.

Ключевые слова: биоразнообразие, древесно-кустарниковые виды, город Алматы, санатории.

Бүгінгі таңда шипажайлық-курорттық туризмді дамыту Қазақстандық азаматтардың денсаулығын нығайту тұрғысынан үлкен маңызға ие. Санаторийлердің қажеттілігі жыл бойы, ал оларға деген сұраныс инновациялық медициналық технологияларды енгізудің, сапалы курорттық және оңалту қызметтерінің, сондай-ақ персоналдың кәсібилігінің арқасында үнемі өсуде. Алматыда ең танымал сауықтыру шипажайлары мен демалыс орындарына Қазақстан, Ақ қайын, Көктем, Алатау шипажайы кіреді. Алматыда әртүрлі меншік нысанындағы 20-ға жуық санаторлық-курорттық мекеме бар. Рекреация ұғымының өзі қалыпты көңіл-күйді және дені сау, бірақ шаршаған адамның жұмысқа қабілеттілігін қалпына келтіру мақсатында жүзеге асырылатын сауықтыру іс-шаралары кешенін қамтиды. [1] Санаторийлер, профилакторийлер, пансионаттар және басқалар рекреация үшін мамандандырылған кәсіпорындар болып саналады. Рекреация ұғымы демалыстың барлық түрлерін қамтиды — санаториялық-курорттық емдеу, туризм, әуесқойлық спорт, рекреациялық балық аулау және т. б. тұрғын үйден тыс демалу арқылы эмоционалдық және психологиялық күштерді, денсаулық пен еңбекке қабілеттілікті қалпына келтіру: табиғат аясында, туристік сапарда және т. б. болып табылады.

Әдетте, санаторийлер қолайлы климаттық, ландшафтық және санитарлық-гигиеналық жағдайлары бар жерлерде (жергілікті санаторийлер) ұйымдастырылады. Өнеркәсіптік кәсіпорындардың жанында жұмысшылар үшін шипажай-профилакторийлер ұйымдастырылады. Шипажайлар саябақтары демалушыларды сауықтырудың бірыңғай жүйесінің бір бөлігі болып табылады және арнайы санитарлық емдеуге мақсатты орнатумен ландшафтотерапияға арналған болып келеді. Сондықтан саябақтарды қалыптастыруда санитарлық, гигиеналық, медициналық факторлар мен талаптар маңызды. Алматы қаласының санаторийлері жанындағы саябақтарды жоспарлау жүйесі аралас, яғни тұрақты және ландшафтық болып табылады. Ол жер бедерімен, екпелердің бар болуымен және басқа да жағдайлармен анықталады. Ауруларды емдеу және алдын алу үшін ең бастысы табиғи факторларды (климат, минералды сулар, емдік балшықтар, теңіз суына шомылу және т. б.) емдік дене шынықтырумен, физиотерапиямен және емдеу мен демалудың белгілі бір режимін сақтай отырып тиімді тамақтандырумен (диетамен) біріктіріп қолданады. [2]

Урбандалған орта ағаш-бұта өсімдіктерінің тіршілік әрекетіне агрессивті әсер етеді, бұл ағаш-бұталардың жай-күйінің өзгеруіне, ерте қартаюна, орнықтылық пен жалпы тозудың төмендеуіне әкеледі. Осы жағдайларда қала саябақтарының жай-күйін, олардың төзімділігі мен агрессивті орта жағдайына бейімделуін зерттеу аса өзекті болып табылады. Алматы қаласы үшін бұл мәселе жеткілікті зерттелмеген, қала жағдайында, әсіресе рекреациялық аймақтарда ағаштардың өсу, даму және қалыптасу ерекшеліктері толық көлемде ашылмаған, онда қалалық жасыл желектердің жай-күйін кешенді бағалаудың бірыңғай тәсілі мен өлшемдері жоқ. [3]

Біз нысан ретінде Алматы қаласының «Көктем», "Қазақстан» және «Ақ қайың» деген үш шипажайын алдық.

C:\Users\user\Desktop\Downloads\IMG_9299.JPG

Сурет 1. Қазақстан шипажайы

Кесте 1

Шипайжайлардағы ағаш-бұта өсімдіктері

Шипажайлар

Жалпы алаңы, га

Биіктігі н. у. м.

Басым тұқым

Жалпақ жапырақты

Қылқан жапырақты

Көктем

7,5

1100

қайың

қарағай

Қазақстан

6,3 га

1080

емен

шырша

Ақ-қайың

50,5

1450 м

үйеңкі

балқарағай

қарағаш

арша

шаған

Ағаш-бұта композициялары тек саябақтарда ғана емес, сондай-ақ рекреациялық ормандарда да ландшафтты айтарлықтай байытады: халық көп баратын орман табиғи аумақтары, қалалық ормандар, орман саябақтары, жасыл аймақтардың орман-саябақ бөліктері ормандары, табиғи саябақтар, табиғат ескерткіштері және т. б. урбандалған аумақтардың экологиялық проблемаларын шешудегі және қала ортасының жайлылық дәрежесін арттырудағы маңызды рөл экологиялық қаңқаның негізін құрайтын ағаш-бұта өсімдіктеріне жатады. Олар урбоэкожүйелердің автотрофиялық құрамдас бөліктері бола отырып, атмосфераның газ құрамын ұстап, микроклиматты қалыптастырады, жазғы уақытта ауа температурасын 2–4С°-қа төмендетіп және оның ылғалдылығын 15 %-ға ұлғайтады. Фитонцидтерді бөле отырып, ауру тудыратын микроорганизмдерге еріткіш әсер етеді және жапырақтардың бетінде 70 %-ға дейін өлшенген шаң бөлшектерінің тұндыра отырып, өсімдіктер санитарлық-гигиеналық қызмет атқарады. Дыбыстық толқындарды тарату үшін кедергі жасайтын және қалалық шудың 20 % — дан астам деңгейін төмендететін жасыл желектердің шу жұтатын рөлі кем емес. Емдеу-сауықтыру парктерін құру кезінде жапырақтардың, гүлдердің, ағаштар мен бұталардың пішінімен, құрылымымен, түсімен анықталатын күшті терапиялық факторлардың барлық алуан түрлілігі ескерілуі тиіс. Әсер факторларын екі негізгі топқа бөлуге болады: ынталандырушы (белсендіруші) және тыныштандыратын. Ағаштар санаторлы парктегі маңызды құрылым құраушы элементтер, өзінің үлкен өлшемінің арқасында көптеген сәндік қасиеттерге ие. Жапыраққа бай, әсерлі гүлдер, түпнұсқа жемістері бар өсімдіктер көптеп кездеседі. Зерттеу нәтижесінде Алматы қаласының үш шипажайы («Көктем»«, Қазақстан», Ақ қайын») 25 отбасына және 53 түрге жататын ағаш-бұта өсімдіктерінің 93 түрін анықтадық. Олардың ішінде ағаш өсімдіктерінің 56 түрі бар, олар 30 түрге және 16 тұқымдастарға жатады. Бұталар 26 түрге және 15 отбасына жататын 37 түр бар.

Кесте 2

Санаторийлердегі (Көктем, Қазақстан және Ақ-қайын) ағаш және бұта өсімдіктері

Түрлер атауы

Ағаштар түрлері

Географиялық шығу тегі

1

Armeniaca vulgaris L.

Тянь-Шандық*

2

Ailanthus altissima (Mill.) Swingle

Қытайлық

3

Acacia albida Delile

Солтүстік Америкалық

4

Betula pendula Roth.

Палеарктикалық*

5

Thuja occidentalis L.

Шығыс Азиялық

6

Crataegus sanguinea Pall.

Сібір, Орталық Азия, Шығыс Еуропа

7

Crataegus maximowiczii Schneid.

Сібір

8

Gymnocladus dioicus Koch.

Солтүстік Америкалық

9

Ulmus androssowii Litv.

Орталық Азия

10

Ulmus laevis Pall.

Еуропалық*

11

Ulmus pumila L.

Голарктикалық*

12

Ulmus glabra Huds.

Еуропалық-алдыңғы Азия

13

Cerasus vulgaris Mill.

Космополит*

14

Gleditsia triacanthos L.

Солтүстік Америкалық

15

Gliricidia sepium Kunth ex Walp.

Қытай

16

Pyrus elaeagrifolia Pall.

Еуропа Кавказ

17

Pyrus communis L.

Еуроазиялық

18

Quercus robur L.

Палеарктикалық*

19

Picea glauca (Moench) Voss.

Солтүстік Америкалық

20

Picea pungens Engelm.

Солтүстік Америкалық

21

Picea pungens f. glauca Engelm.

Солтүстік Америкалық

22

Picea abies (L.) H. Karst.

Еуропалық*

23

Picea obovata Ledeb.

Европа, сібір-Орталық Азия

24

Picea schrenkiana Mey.

Орталық Азия тау-кен Орта Азия*

25

Salix babylonica L.

Қытай

26

Salix alba L.

Еуропалық-алдыңғы Азия*

27

Catalpa bignonioides Walter.

Солтүстік Америкалық-Шығыс Азиялық

28

Catalpa speciosa Engelm.

Солтүстік Америкалық

29

Aesculus hippocastanum L.

Голарктикалық

30

Acer ginnala Maxim.

Шығыс Азиялық*

31

Acer pseudoplatanus L.

Еуропа-Кавказ

32

Acer platanoides L.

Еуроазилық

33

Acer campestre L.

Еуропалық-алдыңғы Азия

34

Acer saccharinum L.

Солтүстік Америкалық

35

Acer tataricum L.

Еуроазиялық*

36

Acer negundo L.

Солтүстік Америкалық

37

Tilia cordata Mill.

Еуропалық

38

Juniperus virginiana L.

Солтүстік Америкалық

39

Juniperus communis L.

Голарктикалық*

40

Juglans regia L.

Тяньшаньдық-алдыңғы Азия*

41

Sorbus aucuparia L.

Еуропалық-алдығы Азия*

42

Sorbus sibirica Hedl.

Еуроазиялық*

43

Cotinus coggygria Scop.

Еуропалық-алдыңғы Азия

44

Prunus cerasifera Ehrh.

Таулы орта Азялық

45

Prunus domestica L.

Космополит

46

Pinus pallasiana D. Don.

Кавказ-Қырым

47

Pinus sylvestris L.

Еуроазиялық*

48

Rhus glabra L.

Солтүстік Америкалық

49

Populus alba L.

Палеарктикалық*

50

Populus italica (Du Roi) Moench.

Еуроазиялық

51

Padus avium Mill.

Палеарктикалық

52

Malus domestica Borkh.

Космополит

53

Malus prunifolia (Willd.) Borkh.

Орталық Азия

54

Fraxinus lanceolata Borkh.

Солтүстік Америкалык

55

Fraxinus excelsior L.

Жерорта теңізі

56

Fraxinus sogdiana Bunge.

Азияның таулы аймағы*

Бұталар

1

Caragana arborescens Lam.

Сібір-Қазақстан*

2

Berberis vulgaris L.

Еуропалық, алдыңғы Азиялық

3

Berberis thunbergii DC.

Қиыр Шығыс

4

Ligustrum vulgare L.

Жерорта теңіздік

5

Sambucus nigra L.

Палеарктикалық

6

Sambucus racemosa L.

Голарктикалық

7

Weigela florida (Bunge) A. DC.

Шығыс Азиялық

8

Cerasus tomentosa Yas. Endo

Шығыс Азиялық

9

Cerasus fruticosa Pall.

Орталық Еуропа, Алтай

10

Cornus alba L.

Еуропа, Сібір*

11

Viburnum lantana L.

Орталық Еуропалық

12

Viburnum opulus L.

Палеарктикалық

13

Mahonia aquifolium (Pursh) Nutt.

Солтүстік Америкалық

14

Amygdalus nana L.

Еуропа Кавказ *

15

Juniperus sabina L.

Палеарктикалық*

16

Juniperus communis L.

Голарктикалық*

17

Juniperus sibirica Burgsd.

Палеарктикалық*

18

Parthenocissus quinquefolia Planch.

Еуроазиялық

19

Physocarpus opulifolius (L.) Maxim.

Солтүстік Америкалық

20

Buxus sempervirens L.

Палеарктикалық

21

Syringa vulgaris L.

Жерорта теңізі

22

Symphoricarpos rivularis Suskd.

Солтүстік Америкалық

23

Pinus mugo Turra

Еуропалық

24

Spiraea vanhouttei (Briot) Zabel.

Палеарктикалық

25

Spiraea crenata L.

Алтай, таулы орта Азиялық

26

Spiraea media Schmidt.

Оңтүстік Сібір-ортаазиялық

27

Spiraea thunbergii Sieber ex Blume

Шығыс Азиялық

28

Spiraea japonica L.

Шығыс Азиялық

29

Prunus spinosa L.

Еуропалық-алдыңғы Азия

30

Forsythia intermedia Zabel.

Шығыс Азиялық

31

Philadelphus coronarius L.

Оңтүстік Еуропалық

32

Rosa rugosa Thunb.

Шығыс Азиялық*

33

Rosa foetida Herrm.

Орта Азия, Алдыңғы Азия*

34

Hydrangea arborescens L.

Голарктикалық

35

Vitis vinifera L.

Космополит

36

Clematis orientalis L.

Тянь-Шаньдық

37

Rubus idaeus L.

Голарктикалық

барлығы

93

Алматы қаласындағы зерттелген 3 шипажайында өсетін ағаш-бұта өсімдіктері біздің зерттеуіміз бойынша келесідей тұқымдастарға жататыны анықталды: Rosaceae (26; 28,0 %), Pinaceae (9; 9,6 %), Aceraceae (7; 7,5 %), Cupressaceae (6; 6,4 %), Oleaceae (6; 6,4 %), Ulmaceae (5; 5,3 %), Fabaceae (5; 5,3 %), Salicaceae (4; 4,3 %) осындай құрамға жататын өсімдіктердің 68 түрі, жалпы өсімдіктердің 71,3 % осы тұқымдастарға жататыны анықталды.

Картинки по запросу көктем шипажайы алматы

Сурет 2. Көктем шипажайы өсімдіктері

Сурет 3. Ақ қайың шипажайы өсімдіктері

Кесте 3

Алматы қаласының 3 санаторийінде өсетін ағаш-бұта түрлерінің ірі тұқымдастары

Тұқымдастар атауы

Пайда болу саны

Түрлер саны

%

1.Rosaceae

14

26

28,0

2. Pinaceae

2

9

9,6

3.Aceraceae

1

7

7,5

4.Cupressaceae

2

6

6,4

5.Oleaceae

4

6

6,4

6. Ulmaceae

1

5

5,3

7. Fabaceae

5

5

5,3

8.Salicaceae

2

4

4,3

Барлығы:

31

68

73,1

Келесі 8 тұқымдас 2 түрден тұрады (17,2 %). Оған жататындар: Berberidaceae, Hydrangeaceae, Anacardiaceae. Sambucaceae, Viburnaceae, Caprifoliaceae, Bignoneaceae, Vitaceae. Ал қалған 9 тұқымдас бір түрге жатады: Simarubaceae, Juglandaceae, Fagaceae, Betulaceae, Hippocastanaceae, Buxaceae, Ranunculaceae, Tiliaceae, Cornaceae. (кесте 4)

Кесте 4

Алматы қаласының Көктем, Қазақстан және Ақ қайын санаторийлерінде өсетін ағаш-бұта түрлерінің тұқымдастары

Тұқымдастар атауы

Пайда болу саны

Түрлер саны

%

1.Rosaceae

14

26

28,0

2. Pinaceae

2

9

9,6

3.Aceraceae

1

7

7,5

4.Cupressaceae

2

6

6,4

5.Oleaceae

4

6

6,4

6. Ulmaceae

1

5

5,3

7. Fabaceae

5

5

5,3

8.Salicaceae

2

4

4,3

9. Berberidaceae

2

2

2,1

10.Anacardiaceae

2

2

2,1

11.Bignoniaceae

1

2

2,1

12.Caprifoliaceae

2

2

2,1

13.Viburnaceae

1

2

2,1

14.Sambucaceae

1

2

2,1

15.Vitaceae

2

2

2,1

16.Hydrangeaceae

2

2

2,1

17.Juglandaceae

1

1

1,0

18.Simarubaceae

1

1

1,0

19.Betulaceae

1

1

1,0

20.Fagaceae

1

1

1,0

21.Hippocastanaceae

1

1

1,0

22.Buxaceae

1

1

1,0

23.Ranunculaceae

1

1

1,0

24.Tiliaceae

1

1

1,0

25.Cornaceae

1

1

1,0

Барлығы:

53

93

100

3 санаторийдегі (Көктем, Қазақстан, Ақ қайын) ағаш-бұта флорасының түрлік байлығын талдау кезінде ағаш-бұта өсімдіктері 46 түрге жататыны анықталды: Acer (7; 8,1 %), Populus (4; 3,2 %), Picea (6; 7,0 %), Spiraea (5; 5,8 %), Juniperus (5; 5,8 %), Fraxinus (3; 1,2 %), Pinus (3; 1,2 %), Cerasus (3; 1,2 %) (кесте 5).

Кесте 5

Алматы қаласының Көктем, Қазақстан және Ақ қайын санаторийлерінде өсетін ағаш-бұта түрлерінің ірі түрі

Түрлер

саны

%

1. Acer

7

8,1

2.Picea

6

7,0

3–4.Spiraea

5

5,8

3–4.Juniperus

5

5,8

4–5.Fraxinus

3

1,2

4–5.Pinus

3

1,2

4–5.Cerasus

3

1,2

Барлығы:

32

37,2

Көктем, Қазақстан және Алматы қаласының Ақ қайың санаторийінде өсетін ағаш-бұта түрлерінің өмірлік нысандарын талдау жетекші позицияларды көрсетті, сүрек нысандары — 56 түр немесе 65,8 %, оның ішінде Қазақстанның жергілікті табиғи флорасынан 18 түр және 38 түр интродуцентті құрайтынын көрсетті. Бұта түрлері 37 түрі немесе 43,5 %, оның 9 түрі жергілікті флорадан және 28 түрі интродуценттер болып табылады. Алматы қаласының Көктем, Қазақстан және Ақ қайың санаторийлерінде өсетін ағаш-бұта түрлерінің географиялық талдауы Көктем, Қазақстан және Ақ қайың санаторийлерінде өсетін қазіргі заманғы ағаш-бұта флорасы басым көпшілігі интродуценттермен ұсынылғанын көрсетті, олардың таралу аймағы Голарктикалық және Палеарктикалық облыстармен шектелген. Солтүстік америкалық, шығыс азиялық, еуропалық, жапониялық, қытайлық, жерорта теңіздік түрлерге жатады. [5]

Әдебиеттер:

  1. Флора Казахстана. -Алма-Ата, -1956 − 1966. Т.Т. 1–9.
  2. Растения Центральной Азии //под ред. В. И. Грубова. — М.:−Л., 1963–1989. — вып. 1–9.
  3. Определитель растений Средней Азии. — Ташкент: ФАН, -1968 − 1993. − Т.Т. 1− 10.
  4. Лавренко Е. М., Никольская Н. И. Ареалы некоторых центральноазиатских и северотуранских видов пустынных растений и вопрос о ботанико-географической границе между Средней Азией и Центральной Азией //Ботанический журнал. − 1963. − № 48 (12). — С. 1741 − 1761.
  5. Толмачев А. И. Введение в географию растений. − Ленинград, -1974. − 244 с.
Основные термины (генерируются автоматически): Азия, алматы, бар, белая береза, вид, Казахстан, алтай, древесно-кустарниковая растительность, Кавказ, Центральная Азия.


Ключевые слова

биоалуантүрлілік, алматы қаласы, ағаш-бұта түрлері, санаторийлер мен шипажайлар

Похожие статьи

Центральная Азия и место Казахстана в международных...

Библиографическое описание: Турмаганбетова, А. К. Центральная Азия и место Казахстана в международных отношениях / А. К. Турмаганбетова.

В 1990-е гг. в рамках постсоветского комплекса безопасности стал складываться центральноазиатский субкомплекс, включающий...

Алматы қаласының зерттелетін төрт ауданындағы шөпті...

Мақалада Алматы қаласының 4 ауданындағы шөптік түрлердің флорасының таксономиялық, биоморфологиялық, географиялық биологиялық әртүрлілігіне талдау келтіріледі, ол 132 түрге және 39 тұқымдастарға жататын 174 түрден тұрады, онда қос жапырақты өсімдіктердің 149 түрі...

К вопросу об особенностях происхождения топонимов в истории...

Статья посвящена истории происхождения топонимов Казахстана. Сделан анализ и условное деление на группы топонимов, на основе изучения особенностей их происхождения. Ключевые слова: топоним, топонимика, населенный пункт, история, география.

Состояние флоры и сосудистых растений в зависимости от...

Видовое разнообразие древесно-кустарниковых растений в районе исследований представлено в таблице 2.

Список видов древесно-кустарниковых растений района исследований.

Русское название растения. Семейство. Betulapendula. Береза повислая.

Религиозно-экстремистские организации в центральноазиатских...

На сегодня страны Центральной АзииКазахстан, Кыргызстан, Таджикистан и Узбекистан имеют официальный список организаций, деятельность которых запрещена на территории этих стран. Утверждать, что организации, которые находятся в списке запрещенных, ведут активную...

Биоразнообразия государственного заповедника...

Древесно-кустарниковая растительность представлена 24 видами. Еловые леса занимают благоприятные местообитания и располагаются на

Чатыр-Куль — единственное высокогорное озеро не только в Кыргызстане, но и во всем Центральноазиатском регионе не подвергнутым...

Памятник природы «гора Большая Ичка» как уникальный объект...

В статье рассмотрены памятник природы г. Большая Ичка, как уникальный объект солянокупольных ландшафтов Западного Казахстана. Изучено содержание тяжелых металлов в почве, гумуса. Рассмотрены результаты анализа родниковой воды.

Новые сведения о местонахождении редких и исчезающих видов...

В Центральном Копетдаге произрастает около 1400 видов высших растений и почти все обладают различными

Места произрастания в Центральном Копетдаге — северные каменисто-мелкозёмистые склоны, в зарослях древесно-кустарниковой растительности.

Түркі халықтарының қалыптасуы | Статья в журнале...

Алтай, оңтүстік Сібір және Байқал өзенінің бойы олардың екінші атажұрты болуы мүмкін, олар ол

Сақтар деп түрік тайпаларын пайымдаудың да сансыз дәлелдері бар....

Ежелгі түріктердің Қара теңіз, Алдыңғы Азия және Кавказ аумақтарына қоныстану уақыты туралы маңызды...

Похожие статьи

Центральная Азия и место Казахстана в международных...

Библиографическое описание: Турмаганбетова, А. К. Центральная Азия и место Казахстана в международных отношениях / А. К. Турмаганбетова.

В 1990-е гг. в рамках постсоветского комплекса безопасности стал складываться центральноазиатский субкомплекс, включающий...

Алматы қаласының зерттелетін төрт ауданындағы шөпті...

Мақалада Алматы қаласының 4 ауданындағы шөптік түрлердің флорасының таксономиялық, биоморфологиялық, географиялық биологиялық әртүрлілігіне талдау келтіріледі, ол 132 түрге және 39 тұқымдастарға жататын 174 түрден тұрады, онда қос жапырақты өсімдіктердің 149 түрі...

К вопросу об особенностях происхождения топонимов в истории...

Статья посвящена истории происхождения топонимов Казахстана. Сделан анализ и условное деление на группы топонимов, на основе изучения особенностей их происхождения. Ключевые слова: топоним, топонимика, населенный пункт, история, география.

Состояние флоры и сосудистых растений в зависимости от...

Видовое разнообразие древесно-кустарниковых растений в районе исследований представлено в таблице 2.

Список видов древесно-кустарниковых растений района исследований.

Русское название растения. Семейство. Betulapendula. Береза повислая.

Религиозно-экстремистские организации в центральноазиатских...

На сегодня страны Центральной АзииКазахстан, Кыргызстан, Таджикистан и Узбекистан имеют официальный список организаций, деятельность которых запрещена на территории этих стран. Утверждать, что организации, которые находятся в списке запрещенных, ведут активную...

Биоразнообразия государственного заповедника...

Древесно-кустарниковая растительность представлена 24 видами. Еловые леса занимают благоприятные местообитания и располагаются на

Чатыр-Куль — единственное высокогорное озеро не только в Кыргызстане, но и во всем Центральноазиатском регионе не подвергнутым...

Памятник природы «гора Большая Ичка» как уникальный объект...

В статье рассмотрены памятник природы г. Большая Ичка, как уникальный объект солянокупольных ландшафтов Западного Казахстана. Изучено содержание тяжелых металлов в почве, гумуса. Рассмотрены результаты анализа родниковой воды.

Новые сведения о местонахождении редких и исчезающих видов...

В Центральном Копетдаге произрастает около 1400 видов высших растений и почти все обладают различными

Места произрастания в Центральном Копетдаге — северные каменисто-мелкозёмистые склоны, в зарослях древесно-кустарниковой растительности.

Түркі халықтарының қалыптасуы | Статья в журнале...

Алтай, оңтүстік Сібір және Байқал өзенінің бойы олардың екінші атажұрты болуы мүмкін, олар ол

Сақтар деп түрік тайпаларын пайымдаудың да сансыз дәлелдері бар....

Ежелгі түріктердің Қара теңіз, Алдыңғы Азия және Кавказ аумақтарына қоныстану уақыты туралы маңызды...

Задать вопрос