Мемлекет басшысы Н.Ә. Назарбаев саясаты ұлт бірлігі, жалпықазақстандық идея, аймақтық және жалпыадамзаттық тұтастық идеясын алға тартады. Қазақстандағы көп ұлттылық пен көпконфесионалдық саясат, еліміздің тұрақтылығы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ете білді. Тарихтағы Қазақ Еліндегі ауызбіршіліктің жоқтығының қайда жетелейтіндігін түйсінген Елбасы, алдымен, жергілікті ұлт – қазақтар ішіндегі осы алауыздықты жоюдың қолайлы тетігі – осы көпұлттылық екендігін байыптады. Одан соң аймақтық және жалпыадамзаттық бірлікті қуаттады, экономикалық қатынастар арқылы саяси-мәдени бірлікке оңайырақ қол жеткізуге болатындығын түйсінген көшбасшымыз, Кеңес заманынан қалған әлемдік саяси сахнадағы «қырғи-қабақтық-психологиялық соғыстық» сананы жоюды көздеді. Әлемде бүкіл саяси сахнаны оңайырақ мойындата алатын тәсіл – өз еркімен ядролық қарудан бас тартуды мақсат етті.
Ол біріншіден, алып империялар алдындағы ұлттық қауіпсіздікті сақтау болатын болса, екіншіден, әлемдік соғыс қауіпсіздігін сейілтуге болатын жалпылама сенімді нұсқа еді. Қазақстанның мүмкіндігінше, көбірек халықаралық ұйымдарға мүше болуы және мүмкіндігінше оны басқаруының түпмәні осында деп ойлаймыз. Сондықтан да, біздің еліміз Елбасы ұстанымына сәйкес «халықаралық бейбітшілік – жеке-жеке ұлттық және жалпыадамзаттық қауіпсіздікті сақтаудың түп алғышарты» деген мотивті басшылыққа алып жұмыс жасап келеді [1].
Ұлт Көшбасшысы Н.Ә. Назарбаевтың болашақ ұрпақ алдындағы жауапкершілікті ұстанымы бүгінде әлемдік қауымдастық назарындағы Ядролық қауіпсіздік жөніндегі 4 Саммитінде жарияланған манифесті екендігі жасырын емес. Шет елдік сарапшылар Елбасының сөзіне жоғары баға беріп отыр. Елбасы Манифестінде ұсынылған тұжырымдамалар шын мәнісінде Халықаралық форумның маңыздылығын арттырды және әлем халықтарының жаңа жаһандық қақтығыстардан, әсіресе туындауы мүмкін ядролық апаттарды болдырмау сенімін туындата білді. Сонымен бірге, ұлтымыздың халықаралық аренадағы жаңа оң имиджі қалыптастыра білді деп ойлаймын.
25 жылдық тарихы бар Тәуелсіз Қазақстанның саяси тарихындағы Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың 1992 жылдың қазанында БҰҰ Бас Ассамблеясының 47 сессиясындағы сөйлеген сөзі мен «Әлем. ХХІ ғасыр» Манифесті арасындағы тығыз байланыс бар. Мемлекет басшысының сол кездегі сөзі Қазақстанның тәуелсіз ел ретіндегі презентациясы және еліміздің халықаралық қатынастарда реформалар жүргізуге құлықты екендігін көрсетті деп ойлаймын. Бұл пікірлер Орталық Азияның ядродан тыс аймаққа айналуына септігін тигізді.
Елбасының АҚШ-тағы сөзі әлемдік қауымдастықтың назарын аудартып қана қоймай, еліміздің мойнына алған міндеттерді шындыққа айналдырып жатқандығын көрсетті. Ұлт көшбасшысы Қазақстанның жаһандық антиядролық қозғалыстарына қатысуы бойынша толығырақ тоқталды. Әсіресе, еліміздің ядролық бағдарламалар бойынша халықаралық келіссөздерді қолдайтындығына баса назар аударды.
Бүгінде ядролық державалар арасындағы мүдделер қарама-қайшылығы әлемді тығырыққа тіреп отыр. Елбасы халықаралық аренадағы ұлттар арасындағы сенімділіктің жоғалуына байланысты күйзелістік жағдайдың терең талдауын ұсынып отыр. Мемлекет басшысы миллиондаған адамдардың үй-жайы мен ауқаттылығынан айырып, босқындарға айналдырған терроризмнің өсуі мен қанды қақтығыстардың өршуіне алаңдайды. Ядролық қауіпсіздік пен мемлекеттердің экономикалық белсенділігі арасындағы өзара түсінушілік үйлесімсіздігі байқалып, сан қырлы жаһандық дағдарысты өршіте түседі. Манифестте туындауы мүмкін қайғылы оқиғаларды ұғынуға жол ашады және оларды еңсеру шешімдері бағдарлары ұсынылған.
Меніңше қақтығыстарды алдын алуды көздейтін манифест Саммиттің тарихи құжатына айналды. Өйткені, Елбасы сөздері гуманизм идеялары мен әлемдегі өзара келісімді насихаттайды.
Әдебиет:
- Насимов М.О., Калдыбай К.К., Паридинова Б.Ж. Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігі (саясифилософиялық талдау). – Алматы, 2015. – 96-97 б.
